Мемлекеттік кірістер органдардағы

 тәуекелдерді басқару жүйелері.

Салық және кеден әкімшілігін  жетілдеру бағдарламасын жүзеге асыру шегінде, мемлекеттік кірістер органдарының алдында заңды кәсібіне көмек көрсетуді қамтамасыз ету, инвестицияларға қолайлы жағдайларды құру мақсаттар қойылған, сол уақытта әкелу (шығару) жылжуға рұқсат берілмеген, шектелген тауарларды республика аймақ жеріне тасумен немесе шекара арқылы заңсыз жылжумен жасаланатын мемлекетке потенциалдық қауіп-қатерлерді анықтау, сонымен қатар салық төлеушілермен (салық агенті) салық және баж төлемдерді төлеу міндеттерін орындалуын  бақылау жүргізуде.

Осы мақсаттарға қол жеткізу үшін, салық және кеден заңнамаларын бұзуына жол бермеу үшін жұмысының ең күрделі және басымдылықты бағыттарына қызмет ресурстарды ұтымды бөлісудің негізделінген ішінара қөзғарасын ала отырып, тәуекелдермен салық және кеден бақылаударды тиімді орындауды жүзеге асыруын жеткізіліп ететін тәуекелдерді басқару жүйелерімен қолданылады.

Мемлекеттік кірістер мекемесінде қолданылатын ТБЖ Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы»  және «Қазақстан Республикасындағы кеден ісі туралы» Кодекстарымен бекітілген.

 Салық кодексіна сәйкес тәуекелдерді басқару жүйелерін қолдану мақсаттары: 

1)    назарын тәуекелі жоғары салаларға шоғырландыру және қолда бар ресурстарды анағұрлым тиімді пайдалануды қамтамасыз ету; 

2)    салық салу саласында бұзушылықтарды анықтау бойынша мүмкіндіктерді кеңейту. 

3)    салықтық тексеру жүргізу үшін салық төлеушілерді (салық агенттерін) іріктеу;

4)     қайтаруға жататын қосылған құн салығының асып кеткен сомасын растау үшін;

5)    камералдық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтардың тәуекел деңгейін анықтау мақсатында пайдаланылады.

6)    Салық Кодекстiң 274-бабының ережелерi ескерiле отырып, қосылған құн салығының асып түскен сомасын қайтарудың оңайлатылған тәртiбiне құқықты айқындау мақсатында пайдаланылады.

 Тәуекелдерді басқару жүйесі тәуекелдерді бағалауға негізделген және тәуекелді анықтау және алдын алу мақсатында мемлекеттік кірістер органдары әзірлейтін және (немесе) қолданатын шараларды қамтиды.

         Тәуекел – салық төлеушінің (салық агентінің) мемлекетке нұқсан келтіретін және (немесе) нұқсан келтіруі мүмкін салық міндеттемесін орындамау және (немесе) толық орындамау ықтималдығы. 

Тәуекелдерді қолдану үшін мемлекеттік кірістер органдары салық төлеуші (салық агенті) ұсынған салық есептілігінің деректеріне, уәкілетті органдардан алынған мәліметтерге, сондай-ақ салық төлеушінің (салық агентінің) қызметі туралы басқа да құжаттарға және (немесе) мәліметтерге талдауды жүзеге асырады. 

Тәуекелдерді басқару жүйелеріліне бола, мемлекеттік кірістер органдарымен жүргізілетін бақылау аса шегерме болып,  тексерістер тек ғана ең тәуекелдік, салық заңнамасын бұзудың жоғары мүмкіндік бар субъектілеріне белгіленеді. Тәуекелдері төмендерлерге қатысты, сәйкессіздіктерді  өздігімен шеттеу үшін ескертпе немесе хабарлама жолданылады.

«Қазақстан Республикасындағы кеден ісі туралы» кодексына сәйкес тәуекелдерді басқару жүйелерін қолдану мақсаттары: 

1. кеден органдарының құзыреті шегінде ұлттық (мемлекеттік) қауіпсіздікті, адам өмірі мен денсаулығын қорғау, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шараларды қамтамасыз ету;

2. Кеден одағының кеден заңнамасын және Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзушылықтарды анықтау, болжау және оларды болғызбау;

3. декларанттарға және кеден ісі саласындағы қызметті жүзеге асыратын, Қазақстан Республикасының кеден заңнамасын сақтайтын тұлғаларға тауарларды Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы өткізу үшін қолайлы жағдайлар жасау;

4. тауарларды Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы өткізу кезінде кедендік операциялар жүргізуді жеделдету болып табылады.

      Мемлекеттік кірістер органдары тауарларды, халықаралық тасымалдаудың көлік құралдарын, кедендік бақылауға жататын құжаттар мен тұлғаларды, осындай тауарларға, халықаралық тасымалдаудың көлік құралдарына, құжаттар мен тұлғаларға қолданылатын кедендік бақылау нысандарын және кедендік бақылау жүргізу дәрежесін айқындау үшін тәуекелдерді басқару жүйесін қолданады.

       Сонымен қатар тәуекелдерді бағалау кезде сыртқыэкономикалық қызмет қатысушының салық және кеден тарихы есептеленеді.

       Мемлекеттік кірістер органдарының пайдалануына арналған, СЭҚ қатысушылар бойынша тәуекел бейіндерінің және тәуекел индикаторларының мазмұны, сонымен қатар салық төлеушілердің әрбір бұзушылық түрінің тәуекелдерді бағалау дәрежесі, құпия (қызметтік) ақпарат болып табылады.